چرا بورس سقوط می کند؟ | راهکار خروج چیست؟

 

بورس در حال سقوط است و امروز ۳ آبان یک بار دیگر شاخص کل کانال ۱.۴ میلیون واحدی را از دست داد تا اندک امید سهامداران برای صعود و جبران ضرر ناامید شود.  

به گزارش نبض بورس، پرسش این است که چرا بورس سقوط می‌کند؟ راهکار خروج از این وضعیت چیست؟ در گفتگو با ۱۵ کارشناس بازار سرمایه این دو پرسش پاسخ داده شد.  

سیاوش وکیلی: به نظر من آنچه باعث شده است بازار وضعیت کنونی را پیدا کند، ابهامی است که در رابطه با وضعیت کلان اقتصادی کشور وجود دارد. پرسش این است که بالاخره برجام چه خواهد شد و تعامل ما با دنیا چگونه خواهد بود. به همین سبب می بینیم که دولت با وضعیت نابسامان اقتصادی که مواجه است دارد تلاش می کند در جهت بهبود این وضعیت اقداماتی را انجام دهد. نمونه بارز آن تغییر بی سر و صدای نرخ خوراک پتروشیمی ها است و بر همین اساس بازار و فعالان بازار سرمایه پیش بینی می کنند که دولت مجبور خواهد شد که به سمت شرکت ها بیاید و با مقرراتی که وضع می کند بر سود آن ها دست درازی کند. از همین رو در یک کلام می شود گفت که فعالان بازار سرمایه به تداوم سودآوری شرکت ها ناشی از همین موضوع نیاز دولت باور ندارند و روی این اساس در بازار سرمایه فعالیت نمی کنند. راه حل خروج هم دولت باید اعتماد ایجاد کند و نشان بدهد که قصد و نیتی برای دست اندازی به سود شرکت ها ندارد.

علی خسروی: در این نقطه، تنها راه نجات حمایت دولت است. بازار امروز ارزشمند است و‌ قیمت ها بسیار جذاب اما سیاستگذاری کلان دولت مخالفت با ورود نقدینگی به بازار سرمایه است.

مهشید داداش زاده: دلایل ریزش بازار عبارتند از: علاقه به نوسانگیری سرمایه های ریز و درشت، دیدگاه سرمایه گذاری کوتاه مدتی، نبود نقدینگی قوی و پول داغ که انگیزه سرمایه گذاری برای پول های خرد نیز وجود داشته باشد، توجه به روند گزارشات سه ماهه و شش ماهه (که بررسی این گزارش ها در همین بازه یعنی نگاه میان مدتی) و تعیین تکلیف نشدن مذاکرات که اثر قابل توجهی روی دلار خواهد داشت.

حسین مریدسادات: بی تدبیری و بی توجهی مدیران، تصمیمات اشتباه قبیله ای، عدم نظارت ناظر بازار و رفتار سلیقه‌ای در بازار، معاملات الگوریتمی و تامین نقدینگی بیش از اندازه برای کسری بودجه، دعوا‌های سیاسی، سهم خواهی در بازار، تصمیمات اشتباه مدیریتی متوالی باعث بی اعتمادی کل به بازار شده است. هم اکنون هر روند صعودی یک فرصت فرار برای مردم شده است. بازار به حال خود رها شده است و یک جور‌هایی ناامیدکننده است.  

نیما میرزایی: سکان بازار سرمایه در ایران در اختیار دولت است  و غالب راه حل ها به تصمیمات  اقتصادی دولت مردان برمی گردد. بازار ضعف بنیادی و تحلیلی ندارد، حمایت عملی از بازار سرمایه با کاهش نرخ بهره و سرعت فروش اوراق می تواند رخ دهد.

آراد پورکار: اگر بخواهم در یک جمله مشکلات بازار سرمایه را خلاصه کنم: سردرگمی و افسردگی سهامداران است. دلیل آن فروش بی رویه و خیلی زیاد اوراق و تامین مالی دولت از بازار سرمایه، ابهام در گزارشات، فروش بسیار زیاد حقوقی ها و در کنار این موارد دلایل دیگر از جمله پلمپ بورس نیز وجود دارد که موجب ترس سهامداران شده است. راهکار این است که آرامش را به بازار سرمایه باز گردانیم. گاهی هیچ کاری نکردن خیلی بهتر از این است که کلی وعده داده شود و عمل نشود. اگر حمایت از بازار سرمایه شود هم که چه بهتر.

فردین آقابزرگی:  به این دلیل که دولت نمی‌خواهد علی الظاهر پایه پولی را تغییر دهد، کماکان انتشار اوراق در سطح وسیع را در پیش گرفته و این یکی از آسیب‌هایی است که به بازار سرمایه وارد می‌شود. همچنین افزایش نرخ بهره نیز دیگر دلیل برای نزولی شدن بازار سرمایه است. راهکار‌ها این است که دولت بجای انتشار اوراق در راستای جبران کسری بودجه خود به فروش اموال و دارایی‌های مازاد و کاهش تصدی گری دولت روی آورد. افزایش سهام شناور شرکت‌ها راهکار دیگری است که می‌تواند بازارگردانی را به صورت خود انتظام انجام دهد. همچنین تغییر در برخی قوانین و مقررات از جمله تغییر در سطح شورای عالی بورس که سهم بخش خصوصی بیشتر شود، راهکار سوم است.

محمد رضوی: دلیل ریزش بازار این است که پول در بازار وجود ندارد. خصلت پول ترسو بودن آن است و یک جایی احساس ریسک و خطر کند قطعا فرار خواهد کرد. هم اکنون متاسفانه به واسطه بدعهدی ها، دستکاری‌ها به عنوان نمونه گزارش پالایشی‌ها و بانک ملت و قوانین خلق الساعه، اعتماد از بین رفته است. چه سرمایه‌های خرد و چه سرمایه‌های کلان تا زمانی که اعتماد ایجاد نشود به سمت بازار نخواهند آمد. به واسطه تمام مشکلات موجود تخمین زده می‌شود که ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان به سمت بازار ارز‌های دیجیتال رفته است. برای درک بهتر ماجرا باید گفت که کل اعتبار در گردش کارگزاری‌ها ۲۲ هزار میلیارد تومان است. تقریبا برابر این مبلغ به سمت بازار ارز‌های دیجیتال رفته است. بسیاری از افرادی که به سمت بازار ارز‌های دیجیتال رفته اند به دلیل ریسک زیاد آن با بی میلی به سمت این بازار رفته اند و اگر بورس اوضاع خوبی داشت این پول به سمت این بازار نمی‌رفت. بازار حمایتی نمی‌شود و این حمایت تنها در حرف است. راهکار این است که باید در بازار ایجاد تقاضا شود. ایجاد تقاضا هم با پول به وجود می‌آید. پول هم باید اعتماد کند و به این بازار وارد شود.

محمدرضا چراغی: یکی از مهمترین موضوعاتی که در اقتصاد و بازار سرمایه تاثیرگذار است انتظارات از آینده است. در شرایطی که انتظارات از آینده مبهم است سرمایه گذاران دچار سردرگمی می‌شوند و این سردرگمی در تصمیمات سرمایه‌گذاری آن‌ها تاثیر می‌گذارد.  فارغ از ارزنده بودن یا نبودن بازار در حال حاضر ابهامات در اقتصاد و بازار سرمایه ایران به نحوی است که تصمیم‌گیری برای سرمایه گذارن را سخت کرده است. از این ابهامات می‌توان به آینده برجام و تصمیمات تیم اقتصادی دولت جدید که مربوط به بورس هم می شود اشاره کرد.  این شرایط در کنار تردیدها درباره ارزنده بودن بازار و از بین رفتن اعتماد به بورس در بین عامه مردم سبب شده هر مثبتی برای بسیاری فرصتی برای خروج سرمایه از بازار باشد.  طبیعتا تصمیمات آینده دولت و تیم اقتصادیِ آن می‌تواند بر بازار سهام تاثیر قابل توجهی بگذارد فراموش نکنیم که هر تصمیم اشتباه برای حال حاضر بورس می‌تواند تاوان بزرگی برای کلیت اقتصاد و بازارها از جمله بازار سرمایه داشته باشد. بازار ما نیاز به تصمیمات درست، بجا و شجاعانه دارد.

علی عصاری: به صورت کاملاً خلاصه بورس را می توان به فرزند یتیم اقتصاد ایران تشبیه کرد که تمام ارگانهای بالادستی در ظاهر طلایه دار حمایت از این یتیم هستند ولی در اصل همان یتیمی است که چشم به دست کمک‌های عوام فریبانه و تبلیغات پسند ارگان ها دارد و این کمک ها همواره در قالب سناریوی تکراری  افزایش شاخص کل ظاهر می شود.

هلن عصمت پناه:  در شرایط صعودی شاخص کل در ماه های اخیر، شرایط برای برخی صندوق ها، شرکت های سرمایه گذاری و معامله گران میان مدتی جهت سیو سود فراهم شد. خروج‌ تدریجی آن ها، همراه با فشار فروش در برخی نمادها و نقطه آغاز روند اصلاح زمانی بازار بود که همچنان ادامه دار است. با استقرار دولت جدید و تشکیل تیم اقتصادی، بازار بر اعلام نظرات و برنامه های دولت جدید تمرکز دارد. اعلام‌ سیاست های کلی مبنی بر جلوگیری از رشد قیمت ها، کنترل تورم و تامین مالی دولت از طریق فروش اوراق، اخبار نامناسبی را در بازار سرمایه منتشر کرده و علیرغم گزارشات مالی نسبتا خوب شرکت ها، متاسفانه همچنان جو هیجان و منفی در بازار حکم فرماست. لازم به ذکر است وجود افراد کم‌ تجربه و بدون مهارت همچنان این فضای هیجان و جو‌ منفی بازار را تشدید کرده است. اما شرایط رشد در نمادهای پرپتانسیل در صورت همراهی دولت در بازار سرمایه فراهم است. آنچه که به بازار سرمایه کمک می کند تا شرایط فعلی را پشت سر بگذارد و بسیار هم مهم است برگرداندن اعتماد سرمایه گذاران می باشد. مهم ترین اقدامات دولت در این راستا می تواند حذف قیمت گذاری دستوری، عدم فشار جهت فروش اوراق و جلوگیری از رشد نرخ بهره اوراق باشد تا بازار سرمایه شاهد برگشت جریانات نقدی باشد.

پیمان حدادی: مهمترین علت ریزش بازار قاعدتا نبود نقدینگی در بازار سهام می‌باشد. دلیل نبود نقدینگی در بازار سهام نیز چند دلیل دارد که عبارتند از: ۱. این روز‌ها جذاب شدن بازار رمزارز‌ها که یک رقیب جدی بازار سرمایه است ۲. عدم وجود چشم انداز روشنی در خصوص نگاه دولت و تیم اقتصادی دولت به بازار سهام است که برخلاف وعده‌های انتخاباتی بعد از اینکه دولت روی کار آمد اقدام جدی و عملی برای حمایت از بازار سهام انجام نداد.  این دو عامل موجب شده است که نقدینگی در بازار سهام کم باشد که شاهد کاهش ارزش معاملات و در نتیجه کاهش قیمت‌ها در بازار سهام هستیم.

حمزه کریمی: مشکل بازار بی اعتمادی که از سال گذشته تاکنون به وجود آمده است. سهامداران با توجه به اینکه هیچ آینده ای را از بورس نمی بینند از این بازار خارج می شوند. مورد دیگر این است که بورس نقدشوندگی بالایی را در مقایسه با سایر بازارها دارد و به همین دلیل سهامداران شاید برای تامین مالی خود در این بازار دست به فروش می زنند. سهامداران حقیقی یک ترس بیشتری از ریزش بیشتر قیمت ها نیز دارند و متاسفانه بدون اینکه اطلاعی از وضعیت سهام خریداری شده داشته باشند اقدام به فروش سهام می کنند. از جنبه سهامداران حقوقی هم باید گفت که به صندوق ها فشارهایی در راستای فروش سهام برای خرید اوراق دولتی که منتشر می شود وارد می شود. این فشار باید از روی صندوق ها برداشته شود تا خود صندوق تصمیم بگیرد که سهم بخرد یا اوراق. به نظر می رسد که راهکار خروج از وضعیت کنونی این است که پول به بازار تزریق شود. همچنین باید مسئولین وعده هایی که پیرامون بورس می دهند را محقق کنند. این بی اعتمادی که در بازار ایجاد شده است به دلیل وعده هایی است که مسئولین دادند و عمل نکردند.

ایمان رئیسی: یکی از مهمترین نکات بازار عدم برگشت پول هایی است که سال ۹۹ به بازار سرازیر شد و باقی آن پولی هم که مانده بود آب شده یا با ضرر خارج شده یا عرضه اولیه های بد موقع مثل فجهان و فسبزوار، پولی را که قرار بود در صنایع گردش داشته باشد حذف و در این دو سهم وارد کرد اما گزارش های ۶ ماهه یک نکته منفی داشتند و آن افزایش هزینه و رشد بهای تمام شده بود که باعث افت حاشیه سود ناخالص شد، اما این به تنهایی عامل این وضعیت بازار نیست. سیاست های نادرستی که در این یک سال بوده یک چرخه بی اعتمادی بوجود آورده سیاست هایی مثل محدود کردن دامنه نوسان، فروش ابشاری اوراق دولتی، افزایش نرخ بهره بین بانکی و افزایش سود صندوق های با درآمد ثابت در این شرایط بازار و عرضه اولیه های بدموقع، عدم حمایت از بازار. این مشکلات اگر مرتفع شوند وضعیت به مرور تغییر می کند مثلا می شود با اوراق اختیار تبعی از سهم ها حمایت کرد همان کاری که ۱۰ سال قبل بازار را از حالت رکود خارج کرد، ورود محصول شرکت ها به بورس و حذف دلالی، مشوق های مالیاتی و راه هایی که قطعا افراد حاضر در سازمان بهتر از بنده می دانند.

مریم محبی: این تحلیلگر و کارشناس بازار سرمایه درباره دلایل ریزش بازار گفت: وضع و رفع مستمر قوانین، عدم نظارت بر عملکرد بازارگردانان، ادامه دار بودن روال فروش اوراق بدهی و عدم شفافیت در سیاستهای کلان اقتصادی. وی راه حل های خروج را اینگونه بیان نمود: جلوگیری از خرید و فروشهای هدفمند، انسجام بیشتر بین تصمیم سازان، تصمیم گیرندگان و مجریان، شفافیت در تصمیم گیریها و حمایت علنی از بورس به جهت اعتمادسازی بیشتر.

 

 

بیشتر بخوانید:

• شاخص کل معیار خوبی برای سنجش وضعیت بازار سرمایه است؟
• اولین قانونی که برای بهبود وضعیت بازار تغییر می دادید و یا می گذاشتید، چه بود؟